Emsi Fonque

Warm stromend water

Soms is er redding.
Het moment dat we het huis dat we nu huren konden betrekken, kwam samen met het begin van de bomenmoord rondom het tuinencomplex. Twee maanden lang zal het vreselijke geluid te horen zijn van elektrische zagen, machines en bomen die na de executie dood neervallen. Het bos huilt. En als ik makkelijk zou kunnen huilen, deed ik mee.

‘Wat vreselijk dat ze dit allemaal ten gronde richten,’ gromde ik. Dat vond Wilke ook. Maar hij had goed nieuws zei hij en vertelde van het heuse huis dat ons zou verwelkomen als we dat wilden.
Ik aarzelde. Weer slepen met spullen? Nee toch! De tuin alleen laten? Maar al snel was ik om. Die massale bomenkap had mij het laatste zetje gegeven.
Toen we twee dagen lang hadden meegemaakt hoe het ook alweer was om een wc in de buurt te hebben en een badkamer en warm stromend water, werd het opvallend ontspannen. Vooral tussen Wilke en mij. De vijf weken vakantie waarin nog van alles gedaan en geregeld moest worden plus het verblijf in een kleine ruimte, hadden toch een beetje in het huwelijkse geluk gehakt. Zouden we maar gaan scheiden? En zie, twee dagen samenleven in een normaal huis later zaten we weer als tortelduiven op de bank. ‘Darling, zet jij even de vaat in de afwasser? Dan neem ik ondertussen een douche.’

Alleen het gebruik van de schoolwasserette gaat tot op heden door maar daar komt nog deze week verandering in. Dan is mijn geluk compleet.
En zo kom ik er achter dat ik wel in primitieve omstandigheden kan leven, maar dat ik een vrouw ben voor comfort en ruimte. Wilke ook trouwens. Om over Ruby maar te zwijgen. Die schattige tiny houses? Leuk als je jong, verliefd of alleenstaand bent of voor een vakantie.

Het is wel een beetje zielig voor het tuinhuis en de tuin. Een mens zorgt voor bezieling. Niet dat het nu zielloos is, maar dat we het als woonplek hebben verlaten is duidelijk te voelen.

‘Hoe heb je dit alles ervaren?’ vroeg iemand mij.
‘Wel, het was een ervaring.’
‘Was het een mooie ervaring? Een leerzame ervaring? Een bijzondere ervaring?’
Ik dacht een tijdje na.
‘Van alles wat.’
Daar moest hij het mee doen.

Misschien verwoordde een van de medetuiniers, Frederique, het wel het beste. Daarom citeer ik haar hier:

Lieve Emmy, wat een enig verslag. Ik heb er van genoten. Vooral ook omdat ik er af en toe getuige van ben geweest. Het lijkt me al met al toch een hele goede ervaring voor jullie. Van een (bekende en betrouwbare) arts vernam ik onlangs dat het heel gezond is om flexibel te zijn. Ook stress is, met mate, nodig voor ons welzijn. Het is heel goed voor onze geestelijke gezondheid. Dementie blijft achterwege. Wie weet kunnen jullie later, als hele vitale en alerte 100-jarigen, nog  van het leven genieten. Misschien hebben jullie dat voor een deel te danken aan het jaar 2016 en aan de gezonde onbespoten groenten en fruit van jullie volkstuin. Het verblijf daar levert jullie in de toekomst waarschijnlijk nog veel levensgeluk en plezier op. Op dit moment echter is het vooral een mooie geschiedenis en schreef jij er een uniek en boeiend verhaal over.’

Het eenzame tuinhuis (misschien een nieuw verhaal?)

‘Jouw reis begint bij GOD’, las ik op het billboard naast de rijbaan waar we met de auto voor het stoplicht stonden. Toen het sein op groen ging, bleek dat het hier over de Gemeentelijke Gezondheid Dienst gaat en dat mijn reis dus blijkbaar bij de GGD begint.

Het gekozen lettertype van de GGD-advertentie zaait verwarring. Het kan ook zijn dat het iets over mij zegt. Want we reizen wat af de laatste maanden. Weliswaar korte ritten maar het heen en weer krijg je er wel van. Vermoedelijk met God aan onze zijde, ondanks dat ik zijn naam op moeilijke momenten wel eens op zijn plat Rotterdams creatief dreig te verbuigen.

Dat ons thuis thans het tuinhuis is, mag je ondertussen een publiek geheim noemen. Ons tweede thuis is de school ‘van’ Wilke, ook dat is bekend in bredere kring. Nog niet zo bekend is dat daar sinds kort een derde mogelijkheid bij is gekomen in de vorm van een sober ingerichte eengezinswoning, een half uur reizen vanaf het tuinencomplex.

Geconditioneerd als ik ben sinds de verhuizing (bezit verplaatsen!) schrok ik van dit aanbod. Dit lijkt ondankbaar, maar ik ben dankbaar. Het afzien combineren met minder afzien is een welkome afwisseling.
Vanmorgen pakten we spullen in voor het korte verblijf op school en het iets langere verblijf op ‘ons’ derde adres (morgen weer terug). In de zwerverstassen ging de boel al snel door elkaar lopen:
‘Waar heb jij dat gelaten? Oooo, dat moest in de groene tas! De zwarte tas is voor school!’
En er zijn van die spullen, die sleep je gewoon altijd met je mee, zoals de laptop waar ik nu riant aan zit te werken omdat wifi op school vrij voor handen is.

Ik weet dat het niet de eerste keer is dat ik over het slepen met bezit schrijf. Psychologisch gezien wil dit zeggen dat het voor ons het zwaarst weegt, fysiek en mentaal. Toch heeft het ook andere kanten: ons organisatietalent en ons vermogen tot flexibiliteit bereiken grote hoogtes.
Ik moet hierbij opmerken dat het om tijdelijke verblijfplaatsen gaat. We hebben nu geen echt thuis, zoals mensen met een huis plus een vakantiehuis. Dit is een significant verschil. Het ritme is uit ons bestaan. Dit maakt flexibel, maar ook onrustig. Het kan makkelijk zijn, maar ook moeilijk. In deze tijd waarin goedbedoelde maar uitgekauwde bevelen als ‘loslaten!’, ‘go with the flow!’ en ‘geniet ervan!’ ons om de oren vliegen, zeggen wij dan graag: we houden het hier even vast, we gooien daar een anker uit en we gaan over het geheel genomen effe flink de tering in hebben. Daarna kunnen we er weer tegen.

Ach, het zijn de kleine dingen die ’t ‘m doen: je bezig houden met de basis van het leven, niet met hoogdravende materie. Korte reisjes met zwerverstassen in eigen land in plaats van sjouwen met koffers en afzien in verre landen waar je de GGD bij nodig hebt. Als we ons leventje van nu vrolijk en luchtig leren beheersen, reist God misschien vanzelf met ons mee. Een vloekje van mij door de vingers ziend.

Mede-volkstuiniers en medeleven

Heimelijk begonnen we ons avontuur. Want als je het zuiver op de regel bekijkt, doen we iets wat niet mag. ‘Verblijven op dit terrein mag slechts voor zonsondergang en na zonsopgang.’
Slechts een paar mensen wisten ervan. Het was toen eigenlijk nog zowat winter, gezien de kou. Dat maakte dat het nog illegaler voelde. Wat doe je in godsnaam zo vaak op een volkstuin bij herfstachtig weer?

In het begin waren we heel strikt in alles. In de avond ontweken we mede-volkstuinders die nog even wat tuinwerk kwamen doen. Door de verduisteringsgordijnen vallen we ’s avonds in het tuinhuis niet op. Als Wilke Ruby ging uitlaten, reed hij op de heenweg de auto naar een andere parkeerplaats. Niets kon onze aanwezigheid verraden. Of toch?

Het is natuurlijk niet vol te houden. En dat wilde ik ook niet. Juist ik, met mijn open karakter. Hoe kon ik doen alsof? Ik kwam erachter dat iedereen zo zijn eigen tuingedrag heeft. De een komt ‘s ochtends, de ander ‘s avonds. Er zijn mensen die iedere dag komen, of volkstuinders die om de dag of eens per week hun tuin induiken. Sommige blijven weken of zelfs maanden weg. Als je afwijkt van het tuingedrag dat je normaliter vertoont, valt dat eigenlijk wel op.

Gaandeweg werd het een publiek geheim. Wilke en Emmy wonen op de tuin! Er werd met ons meegeleefd. Er kwamen hartverwarmende reacties en iedereen was geïnteresseerd in hoe wij dat nu doen. Ik vond het al gezellig op ons tuinencomplex, maar nu ik de mensen van de andere tuinen beter heb leren kennen, geeft dat toch een extra dimensie aan het geheel. Ogenschijnlijk komt ieder voor zijn tuin en voor niets anders. Maar als het erop aankomt, deelt men toch lief en leed.
Je praat vooral over planten en gewassen met elkaar met als speerpunt ‘hoe slakken uit te roeien’. Tussen de regels door komt er echter wel eens iets anders naar voren. Buiten in de natuur is de mens vaak toegankelijker dan in andere situaties.

Als je je ergens thuis gaat voelen, vergroot je gevoelsmatig je gebied. Denk maar aan een camping. Als je daar arriveert als nieuwkomer, neem je – als je een niet al te bombastisch persoon bent – alleen die plek in die je net hebt gekozen of die je is toebedeeld. Anderen kijken de kat uit de boom, zelf doe je dat ook. De camping verkennen, de omgeving verkennen, dat hoort er allemaal bij om je daar ‘thuis’ te voelen.

Zo is dat met ons ook gegaan. Wij waren de bewakers van het tuinencomplex. We hielden goed in de gaten dat ‘s avonds de poort op slot ging. Ik maakte het verenigingsgebouw gezelliger, begon een piepklein bibliotheekje.
Je hebt het al een beetje door. Het klinkt verleden-tijd-achtig, deze column. Ze worden ook korter mijn schrijfsels, ik lijk minder gemotiveerd.
Dat klopt ook. Maar daar gaat mijn laatste verhaal over…

Ruby en haar tuinencomplex

Leuk voor de hond, een tuin. Je zou het wel denken. En ik had het ook gedacht, want Mozart – onze vorige witte herder- kon je geen groter plezier doen. Maar Ruby, nu ruim anderhalf jaar oud, heeft een tuincomplex. Daarom is ze hier meestal onrustig. Dit heeft ze al van kleins af aan.

Voor een sensitieve hond zijn er veel prikkels in een tuin. Alles beweegt en maakt geluid. Toch is dit niet de hoofdoorzaak van haar onrust. Het grootste probleem is dat Ruby onze tuin-overbuurvrouw M. eng vindt.

Dat Ruby de bloemen van de stelen eet, regelmatig ontsnapt uit de tuin om achter de tuincomplex-kat aan te gaan en wild om het tuinhuis rent en zo Baas zijn nieuwe grasveld in de staat van ouwe trouwe modderpoel terugbrengt, dit alles is deels een kwestie van puberteit.

Echter, als M. in de buurt is zijn de rapen past echt gaar. M. is er bijna dagelijks. Zodra zij eraan komt, gaat Ruby op de alert-stand. M. houdt van dieren, dat is het niet. En wij staan op goede voet met haar, dat kan het ook niet zijn.
Omdat we ons geneerden naar M. toe, sloegen we aan het therapieën. We probeerden van alles (dus adviezen geven hoeft niet meer), maar tevergeefs. Het is een gegeven dat we moeten accepteren.

Ruby kijkt voortdurend ongerust de kant op waar M. verblijft en gebruikt hierbij ook haar reukorgaan. Met haar neus in de lucht snuffelt ze in één richting. Ze ruikt de hele tijd onraad. Ze deinst terug en wil er toch naar toe. Ze moet het in de gaten houden.
Wij hebben compassie met Ruby, maar ook wel met onszelf. Als je hond maar onrustig heen en weer blijft rennen en hijgen, krijg je daar ook wel eens genoeg van. Regelmatig moeten we haar uit een groentebed plukken, daar staat ze dan te blaffen. Overigens blaft ze verder bijna nooit.

Pas als de meeste mensen huiswaarts gaan en Ruby weet dat vooral M. uit de snuffelzone is verdwenen, keert de rust langzaam terug. ’s Avonds en ’s nachts is ze het meest op haar gemak, in de veilige beslotenheid van het tuinhuis. Ruby heeft begrenzing nodig.
Maar ook daar heeft ze geen rust. Een klein vertrek brengt met zich mee dat een grote hond doorgaans in de weg ligt. We moeten vaak iets verschuiven, een la opentrekken of ’s nachts naar de La Campa Potti. Als je dan als hond in de vrije doorgang ligt, ben je de klos. Voor zover je kan spreken van een vrije doorgang.

En als die schat van een hond van je dan eindelijk rustig is en lief ligt te slapen, tja, dan maak je haar maar niet wakker. Dan poets je je tanden in wijdbeense houding voor het keukenblokje. Met Ruby tussen je voeten.

Het vederlichte schuurtje

Toen ik mij een beeld vormde van wat er allemaal in het tuinhuis moest passen, wist ik direct dat het niet zou lukken. We namen het hoognodige mee, maar dan nog is het een helse klus dit op 12 vierkante meter een plaats te geven.
Als je ziet hoe onze tuin is ingedeeld, krijg je een idee van wat wij eigenlijk willen op de tuin: ik tel vijf zitplekken. Omdat ik houd van comfort en ook omdat het leuk staat, kocht ik veel kussens. Die moeten allemaal opgeborgen worden. Plus de tank brandstof, de container hondenvoer, het gereedschap en ga zo maar door.

Er moest dus een schuur komen. We vonden er een op internet. Zo eentje van gegalvaniseerd staal. Die was nog te betalen en de vorm leek ons handig. Met schuifdeuren, ook een vondst. Snel tot bestellen overgegaan, het zou immers een week duren voordat hij zou arriveren. En dan nog in elkaar zetten! Het mocht tijdens die klus niet waaien (nou ja ,een klein beetje) en ook niet regenen.
Levering binnen een week, ja m’n reet. Er ging langere tijd overheen, precies die dagen waarop het perfect weer was voor de opbouw van een stalen schuurtje.

Toen het eindelijk zo ver was, wachtte ik de vrachtwagen op bij het parkeerterrein. Wilke had mij instructies gegeven: ‘Vraag aan de vervoerder of hij het onder het afdak van het verenigingsgebouw zet, dan kom ik later met Maurice om het naar de tuin te sjouwen.’
Ik zat er al een beetje over in hoe dat nou moest als die man zou weigeren het kolossale pakket door de poort te dragen. Vroeger kreeg ik het meestal wel voor elkaar maar als je vordert in leeftijd gaan die deuren geleidelijk aan dicht.

Ik had geluk, de chauffeur was nog ouder dan ik. Toen hij het pakket uit de auto had getild, zag ik daar een iel stukje karton staan. ‘Is dit het?’ vroeg ik. Hij keek naar de pakbon, vervolgens naar het pakket, controleerde het nummer en zei: ‘Ja, zeker weten, dit is ‘ie.’
Moest ik toch nog een tikje van mijn oude vrouwelijke charme gebruiken. ‘Ik had al niet het terrein op hoeven rijden,’ sputterde hij kort tegen. Maar al gauw reed hij zonder morren de steekkar met ons toekomstige schuurtje regelrecht naar het verenigingsgebouw.

Niet lang daarna kwam er versterking: Wilke en Maurice. ‘Is dat het?’ vroeg mijn zoon.
Ja, dat was het. Nu begreep ik waarom er bij de opbouw geen zuchtje wind aan te pas mocht komen.
Het pakket stond nog niet in de tuin of het begon te regenen. Het was het begin van de herfstachtige dagen die we in april en begin mei veelvuldig hadden. Het pakket schuur stond te schimmelen in het druivenprieel en de rommel bleef binnen….

Toch, aan alles komt een eind dus ook aan een schuur die slechts een pakket onderdelen is. Het was even puzzelen maar toen stond hij daar. In vol ornaat. Twee stellingkastjes (ja, mini ook weer) erin, klaar.
Maar ja, toen kocht Wilke in een opgewekte bui een partijtje hout voor de plafondafwerking in het tuinhuis. ‘Was een aanbieding’, glunderde hij.
Ik schudde mij hoofd. Ik wist: aan dat karwei kwam hij van z’n lang zal ze leven nog niet toe.

Al die houten latten blokkeerden dus weken- en wekenlang de vrije toegang tot de spullen in de schuur. Weet je nog wat Kees van Kooten alias Cor van der Laak zei? ‘Van die dingen ja, van die dingen.’

Kikkerseks en winterkoninkjesliefde

Het is nacht. Terwijl Wilke ligt te snurken, luister ik naar de verleidelijke lokgeluiden van de kikkermannen.
Achter het tuinhuis ligt een sloot. Dat weten jullie echter al lang na mijn klaaglijke muggenverhaal. Maar er is meer tussen het kroos en het riet. Zwanen en zwaantjes, eenden en eendjes, meerkoeten en meerkoetjes. En die kikkers dus. Ze hebben zich gek gepaard in de afgelopen maanden. Het stikt dan ook van de kleine kikkertjes in de tuin.

Door dat massale kabaal dacht ik dat ze aan groepsseks doen. Maar een groot deel van het kwaken heeft te maken met het voorspel. De mannetjes schreeuwen met opgezwollen keelblazen hun paringsdrift van de daken. Een kikkerin kan daar geen nee meer tegen zeggen. Daar zou ze problemen mee krijgen. Toch zat ik er niet ver naast toen ik op de kikkerwebsite las: ` Kikkermannetjes willen zich onder invloed van de paringsdrang nog wel eens vergissen en pakken alles wat maar op een vrouwtje lijkt, zoals een ander kikkermannetje, een kikker van een andere soort of een vis. Een triootje komt ook regelmatig voor en soms ontstaat er zelfs een hele kluwen van kikkers.’
Tot zover de kikkers. En de padden. Want die doen het ook.

In het voorjaar hadden we een winterkoninkjesnest, vlak naast de deur. Voordat er van een bewoond nest gesproken kon worden, had ook hier de man zich danig uitgesloofd. Heel melodieus en hard. Ik verbaas me erover dat hij dit voor elkaar krijgt, met zo’n klein lijf.
‘Ze zijn schijn-vader & moeder,’ zei ik tegen Wilke, want ik hoorde niets vanuit het nest en zij maar aan komen vliegen met insecten. Het nestje van mos (aan de buitenzijde ziet het er zo uit) oogt heel knus. Maar wisten ze nu zelf wel dat ze hun kostbare vliegjes in een leeg huis deponeerden?

Toch, op een dag hoorde ik hoge schrille geluidjes. Af en toe gluurde ik door de hedera-haag, heel voorzichtig. En ja hoor, ineens waren daar de gele bekjes. En de kraaloogjes.
Als die grote smoel van mij voor dat gat kwam, deinsden ze een beetje terug. Dat was papa niet. En mama ook niet. Ze hadden al een belangrijke les geleerd: als je iets ziet wat niet op ons lijkt, verstop je dan en houd je stil. Het was wel braaf van ze dat ze daaraan gehoorzaamden, maar ik kon naar de lieve bekjes fluiten. Het was daarom best geoorloofd om een hedera-blad tussen duim en wijsvinger te nemen en het behoedzaam een weinig opzij te trekken, alsof een zuchtje wind door de haag woei. Zo raakten ze aan mij gewend. Maar hun vader niet.
Na mijn observaties trok ik deze conclusie: ma winterkoning bleef bij de kleintjes in de buurt, zo vlak achter of op het dak van het nest. Pa ging kwetterend op jacht. Als wij dan vlak bij het kraamhuisje aan de tuintafel zaten, talmde hij vreselijk met zijn snackje voor het kroost. Protestgeluidjes uitstotend maakte hij allerlei schijnbewegingen, deed alsof hij weer wegvloog, kwam weer terug. En moeder vanaf de zijlijn maar roepen: ‘Kom op zeg, je ziet toch dat die mensen ongevaarlijk zijn! Schiet op met dat eten!’ De jonkies slaakten wanhopige gilletjes: ‘Papa, papa, we hebben honger!

Soms hadden we bezoek en zaten we met z’n allen aan de tuintafel. Voor vader winterkoning was dat te veel van het goede. Van de zenuwen vrat hij het vliegje dan zelf maar op. Ik greep dan in door een gast vriendelijk doch dwingend naar een andere plek te verwijzen.
Op een dag klapte Wilke de parasol boven de tafel open. Toen gebeurde het. Ik gluurde net langs het hederablad in het nestje, toen een vogeltje bijna mijn gezicht invloog. Ik deinsde achteruit terwijl hij een veilig heenkomen zocht. Met zijn kleine pootjes zag ik hem vastgeklampt aan de stengel van een aster hangen. Zijn hartje bonkte. Dat van mij ook.

Daarna kwam er eentje uit het dak van het nestje! Nooit eerder een gat gezien daar. Het derde kleintje kon toen niet achterblijven.
‘Dat heb jij gedaan, met die parasol!’ beschuldigde ik Wilke. ‘Nu zijn ze te vroeg uitgevlogen, van angst!’ Wilke haalde zijn schouders op en ging koffie zetten. Ik had een prachtfoto van de kleine winterkoninkjes kunnen maken. Ze zaten immers verstijfd van schrik vol in beeld. Maar ik vond dat ethisch niet verantwoord. Ik staarde ze aan en wenste dat ze er bovenop zouden komen. Waarschijnlijk kwam het samen, de parasol en de dag van het uitvliegen. Zo zie je maar, dat je het een niet altijd met het ander moet associëren.

Dit was het verhaal van een paar schattige vogeltjes maar ik maak ook andere dingen mee. Eksters bijvoorbeeld zijn van een heel ander slag. Of is het een grote bonte specht? Die heb ik hier ook vaker gezien. Op een ochtend, Wilke was al naar zijn werk, werd er woest op de dunne houten wand van het tuinhuis geklopt, wel zo’n twintig keer. Ik schrok me rot. Ik pakte een paraplu om Ruby en mijzelf te verdedigen en beende naar buiten. Achter het huis zag ik nog net een grote vogel wegvliegen die een staafje bamboe uit zijn snavel liet vallen. De derde verdieping van het insectenhotel dat daar hing had hij voor een deel vakkundig gemold. De staafjes bamboe lagen slordig over de grond verspreid.

Zo vernielen ze ook andere dingen in de tuin, ja echt waar, vooral van plastic bloemen gaan ze over de rooie. En zo valt er nog veel meer over te vertellen maar dan wordt deze column nog langer dan hij nu al te lang is.

Gevlucht voor de hitte

Een van mijn trouwe lezers van deze columns is erg benieuwd hoe wij met de verschillende weersomstandigheden omgaan in deze situatie. Wel, laat ik beginnen met het fenomeen regen:
Ik doe mezelf geen groter plezier dan bij regen mijn benen in rubberen laarzen steken en opgewekt door de plassen te stampen. Maar toen het twee maanden geleden zo buiten proporties bleef regenen, vond ik zelfs daar niets meer aan. In plaats van vrolijke spetterpasjes moest ik mij een weg banen door een rivier. Gelukkig reiken mijn laarzen tot aan mijn knie anders waren ze nu nog niet droog geweest.

Het begon met herfstachtig weer, net in die eerste weken van de tuinhuis-bewoning. Dit maakte de ellende nagenoeg compleet, want – zoals uit eerdere columns al duidelijk werd – was de organisatie nog niet rond. Het enige pluspuntje was dat we onze dikste kleren droegen, dit bespaarde ruimte in de ladenkast.
Op een pikzwarte dag deed ons oliekacheltje het niet meer. Juist toen was het slechts 8 graden, buiten 6 graden Celsius. Helaas was de brandstof op. Het duurde 24 uur voordat het Wilke lukte een nieuwe tank te bemachtigen.

Toen het ietsje warmer werd, kregen we pas echt nattigheid. In mijn herinnering gingen die hysterische regenbuien twee weken lang onafgebroken door. Mensen die een hond hebben, weten wat je dan als extraatje krijgt: in het tuinhuis werd het steeds vochtiger, modderiger en stinkeriger (dit woord bestaat vast niet maar wel in mijn beleving). En altijd struikel je dan over Ruby’s drinkbak, zet je je voet met sok in een plasje modderwater of wil je je haar of handen drogen en is die handdoek ook zeiknat.
In ons geval kunnen we echt niet denken: we gaan maar ’s een dagje niet naar buiten. Weet je nog wel: naar de wc, water halen, van die dingen. Gelijk met het water steeg het irritatieniveau in huize Tuinhuis.
Want het tuinencomplex was niet bestand tegen al die regen. Paden en tuinen liepen vol. De foto’s spreken voor zich. En dan heb ik het nog niet eens over die a-sociale slakken en mislukte oogsten.

Enfin, alles gaat voorbij in het leven, dus dat regenen hield ook een keer op.
In Nederland zijn de ideale zomerdagen (voor mij betekent dat zo’n 21 graden, zonnig en een lage luchtvochtigheid) zeldzaam. Meestal is het zompig en soms stijgt de temperatuur daarbij naar overdreven hoogtes. Zoiets hadden we ongeveer een maand terug.
Op het tuinencomplex moet je er altijd zo’n twee graden bijrekenen, qua gevoelstemperatuur. Gek genoeg werkt dit niet bij koude, zo lullig kan het in het leven zijn.
Op de dag dat het 34 graden werd, kwamen bij ons de bestelde graszoden aan. De regenbuien hadden namelijk ons gazonnetje rondom het tuinhuis tot een modderparadijs getransformeerd. In de voorgaande jaren hadden een paar hyperactieve mollen al het voorwerk gedaan. Vandaar nieuw gras.

Wilke – ja, dit is weer eens zo’n echte mannentaak – kon dus niet anders. Je kan die opgerolde zoden niet een dagje of twee laten liggen.
Terwijl hij de klus zwoegend en zwetend klaarde, viel ik hem ondertussen bij voortduring lastig met zonnebrandcrème en -watertoediening. Wat ons op de been hield was het vooruitzicht op de airco-kamer in het hotel. De dag ervoor – het was al dagen erg warm – had ik uitgeroepen dat de 34 graden onze dood zou kunnen worden. Daarom boekten we een nacht bij het plaatselijke hotel.

Om twee uur kwamen we daar als een stel zwervers aan: zweet en vuil op de lijven, plastic tassen meezeulend en een verlepte witte hond.
Toch kregen we de sleutel van de kamer met het vrolijke getal 10. Zo brachten we de code-rood uren koel door tot de volgende ochtend 11 uur. Brandschoon en danig verkwikt van deze korte luxe vijf-sterrenvakantie, arriveerden we vijf minuten later op de tuin. Toen moest er snel gesproeid worden want de nieuwe zoden lagen er net zo slapjes bij als wij de dag ervoor. Ons andere leven ging weer verder.

 

Muggen in het tuinhuis

Iedereen weet dat wij de dierenwereld hoog achten, maar vannacht hebben we zo’n 12 muggen om zeep geholpen. En vanmorgen liet ik er nog een stuk of zeven sissend tussen de mazen van het elektrische racket ten onder gaan. Parasieten zoals teken, vlooien en muggen, het is zij of wij. Of wat dacht je van die steek-grage horzels die nu actief zijn; met de zweep erover!

Ze breken onze nachten in vele stukken. Ze maken ons nerveus met hun bloed-irritante gezoem. Ik wilde er alles over weten en las het boek ‘Mug’ van Bart Knols.
En nu weet ik dus alles. De mug heeft door de eeuwen heen het grootste aantal slachtoffers op zijn geweten, dodelijke vooral. En de ziektes die eerst alleen in de tropen of zuidelijke landen voorkwamen, worden nu ook door in Nederland verblijvende muggen overgebracht.

Ik denk daar maar niet te veel bij na. Wat ik jammer genoeg niet meer uit mijn brein –ik beschik over een levendig voorstellingsvermogen- krijg is hoe zo’n mug te werk gaat op de huid. Knols beschrijft het met veel plezier tot in de details. Een mug (ja, de vrouwmug) is niet op zoek naar licht, maar naar koolzuurgas. Laat dat nu juist iets zijn wat wij volop uitwasemen. En dan wil zij het ook nog specifieker, qua geur. Daarom is de ene mens eerder de lul dan de andere, waar het om de muggenbeet gaat.

Ook geen fijn idee is, dat zij ons van een afstand van 30 tot 50 meter kan ruiken.
Omdat mevrouw Mug zo nodig haar vleugeltjes honderden malen per seconde op en neer moet bewegen om in de lucht te kunnen blijven, valt ze ons lastig met dat gekmakende ‘mihhhhh’. Als je dat plotsklaps niet meer hoort zonder dat je een doodklap hebt uitgedeeld, kan je er zeker van zijn dat ze is geland. Op jou.
Is je huid flink behaard, dan ben je een spekkoper. De mug houdt daar niet van. Het belemmert haar in het vinden van een geschikt haarvat in de opperhuid.

Die steeksnuit van haar, dat is nog maar het begin. Want daarachter houdt ze haar bijtende kaken verborgen. Je kan haar geen onzorgvuldigheid verwijten. Ze tast, ruikt en proeft voordat ze haar getande dolkachtige messen diep in je stoot. Geraffineerd heeft ze met haar steeksnuit zo een haarvat te pakken. Dat gaat ze vervolgens mooi versnijden en het sapje heerlijk opzuigen. En alsof dit nog niet genoeg is, vermengt ze ons bloedsapje ook nog eens met haar speeksel (zo gebeurt ook de parasietenoverdracht). Ze doet deze gekke dingen om in het onderhuidse poeltje van bloed het samentrekken en klonteren tegen te gaan. Denk je dat ze nu klaar is? Welnee, ze maakt het nog gekker en poept ook nog eens bloedplasma uit. Hierdoor wordt ze een hele dikke vette mug. Als ze zo’n 10 microgram van ons gevampierd heeft krijgt ze van haar hersenen een seintje dat ze nu echt moet stoppen. Gaat ze door, dan ontploft ze.

Helaas, mugjes zijn verstandig, laten los, vliegen weg en blijven zo’n twee dagen in de kamer hangen. Die muggen die je doodmept en een rode vlek achterlaten, die hebben hun bloedmaaltijd allang van jou betrokken. Meer kan er niet bij. Met dit maaltijdje gaat ze buiten eitjes afzetten, meestal in het water ergens in de buurt van je huis. En laten wij nu rondom tuin en tuinhuis allemaal slootwater hebben! Daarnaast controleer ik of overal het water weg is, uit gieters en bloempotten en schotels. Want een beetje is genoeg om honderden nieuwe muggekindertjes te maken.

Hoe ons tegen dit alles te beschermen? Kleine moeite om je onder te dompelen in DEET, maar wie mij kent weet dat ik eerst en langdurig naar alternatieve middelen op zoek ga. Tenslotte is de mug ook resistent geworden tegen DDT, waar de hele wereld mee platgespoten is, tientallen jaren lang.

Hoe ga ik te werk? Nag Champa wierook. Muggen houden niet van rook en zeker niet van deze sterke geuren. Ik brand dat vanaf ongeveer 7 uur in de avond. Verder maak ik een mengsel van basis- en etherische oliën: eucalyptus, citroen, ceder en geranium. Met zo’n laagje olie bedekken we iedere avond onze lijven. Naast het bed staat een bakje met hetzelfde spul. Daar walgen muggen van.

‘t Ging eigenlijk best goed. Wel muggen, maar het aantal beten viel mee. Als je maar niet buiten blijft zitten s’ avonds, de staaf wierook op tijd brandt en daarna snel de deur dichtdoet; we bevestigden in de deuropening een lamellen hor, maar dat ding stelt weinig voor. Effectiever is het horrengaas dat we voor de drie raampjes bevestigd hebben. Je bevestigt het met klittenband aan de raamomlijstingen. Daar mag geen millimeter opening te zien zijn, heb ik van Knols begrepen. De mug kan overal doorheen.
Dus o wee, als je een avond vergeet op tijd je deur dicht te doen, er een hiaat in het gaas ontstaat of je de wierookstok te laat in de fik steekt.

Zo ging het nu. Het was een helse nacht. En al die rode stippen op onze gezichten maken ons er niet mooier op.

De avond valt, ik moet snel weer aan mijn uitroken-taak. Dag!